Μόναχο 1972, Ο Σπιλμπεργκ ήταν εκεί?

Η νεότερη ταινία του Steven Spielberg, "Μόναχο", πριν ακόμα βγει μας προιδέαζε για το ότι θα δημιουργούσε πολύ ντόρο! Και αν όχι τόσο πολύ εδώ στην Ελλάδα, όπου στη συνείδησή του ο κόσμος έχει το ζήτημα ληγμένο, σίγουρα στον δυτικό κόσμο και ιδιαίτερα στην Αμερική (όπου το περιβόητο εβραικό λόμπυ "rules!!").
Και όντως έτσι έγινε.

Set after the massacre of 11 Israeli athletes at the 1972 Munich Olympics, Steven Spielberg's film, Munich, follows a secret Israeli squad assigned to track down and kill the 11 Palestinians suspected of having planned the attack.

Πολλές ήταν οι κριτικές και οι κατηγορίες για τον εβραικής καταγωγής αμερικανό δημιουργό. Και ναι, είναι δημιουργός! Κι αν δεν του το αναγνωρίζουμε για τις περισσότερες ταινίες του, για αυτή πρέπει σίγουρα να ειπωθεί! Ο Σπίλμπεργκ σε αυτή τη ταινία με τον κινηματογράφο που ξέρει να κάνει, (ο γνωστός εξατομικευμένος κινηματογράφος του Hollywood ["our basic assumption was that every single person is a human being, and why he does what he does should be understood"], ο εμβαπτισμός κάθε μυθιστορηματικής αφήγησης στο είδος της περιπέτειας κτλ) και ξέρει πάρα πολύ να τον κάνει (τεχνικά η ταινία είναι άρτια, βλ. κ.Δανίκα κ.α.), κατάφερε να δείξει στοιχεία ενός γνήσιου δημιουργού. Τόλμησε να αμφισβητήσει τις κυρίαρχες και επισημες απόψεις, να ταράξει τα νερά της αμερικάνικης κοινωνίας (πόσο θα το αντιληφθεί ο αμερικάνικος λαός, αυτό είναι άλλο θέμα). Τόλμησε να καταπιαστεί με ένα θέμα τόσο επίκαιρο, όσο πραγματικά δεν γίνεται, και να ξεφύγει αφηγηματικά από μία υλιστική αντίληψη και να παίξει έντεχνα με βαθειά συναισθήματα (ένα ζήτημα που οι περισσότεροι σημερινοί σκηνοθέτες δεν αγγίζουν καν!). Μία τρανή εξαίρεση είναι ο αγαπητός Χάνεκε. Και δεν το λέω καθόλου τυχαία, και οι δύο καινούριες ταινίες των δύο, αν και πατούν σε εκ διαμέτρου αντίθετες αντιλήψεις και πνευματικο/πολιτική παράδοση, θίγουν τις ανυσιχίες και αντιθέσεις του κόσμου έτσι όπως τον βλέπουν.

Κανείς δε θα μπορούσε να περιμένει από τον Σπίλμπεργκ να πάρει θέση υπέρ των παλαιστινίων. Μάλιστα σε αρκετά σημεία φαίνεται και η προσωπική του άποψη στο ζήτημα αυτό, που όπως θα περίμενε κανείς είναι μία μικρή απέχθεια προς τους παλαιστινίους ως τρομοκράτες. Αυτό όμως που κάνει, εκτός του ότι σαφώς διαχωρίζει τους τρομοκράτες από το λαό των παλαιστινίων (κάτι όχι και τόσο αυτονόητο για την αστική δυτική κουλτούρα), είναι ότι θέτει επί τάπητος ανοιχτά το ζήτημα της τρομοκρατίας για τον δυτικό κόσμο.

Δεν τον απασχολεί στο σπίτι του στο Λος Άντζελες ,ή όπου αλλού μένει, η κατάσταση των λαών, είτε λέγονται παλαιστίνιοι, είτε οτιδήποτε. Αυτό που τον απασχολεί όμως είναι η αντίδραση της δύσης απέναντι στη τρομοκρατία. Χαρακτηριστικό είναι ότι αναφέρεται σε πολλά σημεία στη ταινία στο αν υπάρχουν αποδείξεις για την ενοχή των ανθρώπων που ο πρωταγωνιστής καλείται να εκτελέση σε κάθε αποστολή. Αντίστοιχα και στην Αμερική είχε γίνει ολόκληρη ιστορία με το αν υπήρχαν αποδείξεις για τον πόλεμο στο Ιράκ. Ο Σπίλμπεργκ δεν δίνει δίκιο ούτε στον Σαντάμ, ούτε στους παλαιστινίους. Ο Σπίλμπεργκ από τη πλευρά μιας συντηρητικής αστικής κοινωνίας και τη σκοπιά ενός φιλελεύθερου (δηλαδή ατομικιστή) ατόμου, επαναφέρει το ζήτημα των αρχών μιας κοινωνίας και του φιλοσοφικού ζητήματος της ηθικής. Κάτι που πραγματικά όπως πάνε τα πράγματα τήνει να εκλείψει...

Ασχολείται με προβληματισμούς της σημερινής κοινωνίας (ίσως και μόνο της διανόησης της σημερινής κοινωνίας), συγκεντρώνει στην ταινία έναν λόγο δυναμικό σαφώς κατευθυνόμενο σε αυτό που θέτει ως κέντρο της ταινίας (πράγμα που δεν είναι καθόλου το τι έγινε ή δεν έγινε στο μόναχο, άλλωστε και ο ίδιος ο Σπίλμπεργκ δεν ήταν εκεί, το τι γίνεται στη παλαιστίνη, αλλά το τι κάνει η δική του κοινωνία γι αυτό) , δεν διστάζει ούτε λεπτό να οξύνει τις αντιθέσεις ανάμεσα στον κατάσκοπο και τη διοίκηση της Μοσαντ , ανάμεσα δηλαδή στο άτομο και το κράτος, και τέλος δίνει προς το τέλος σε μια υπέροχη σκηνή παράλληλης δράσης μια καθαρή και ξάστερη απάντηση σε αυτούς που θέλουν να φορτώνουν πολέμους και σφαγές στη συνείδηση του ατόμου (λαού θα λεγα εγώ) , χωρίς το ίδιο να έχει στην πραγματικότητα συμφωνήσει! Μας φέρνει πισω στις αρχές του αστικού πνεύματος. Αλλά θα πρέπει να είμαστε εφυπνησμένοι, ώστε να μη χάσουμε και αυτά τα αστικά μας κεκτημένα!!

Υ.Γ. Πρέπει να τονίσω ότι για όλα αυτά που έχουνα να κάνουν με το θέμα της ταινίας, σημαντική συμμετοχή έχει και ο ένας από τους σεναριογράφους της ταινίας Tony Kushner, πού κάθε επιλογή στην πλοκή ήταν κοινή τους απόφαση.
Σαν ταινία είναι πολύ ωραία, αξίζει κανείς να την έχει δει! Σε αυτή τη ταινία ο Σπίλμπεργκ για τον κινηματογράφο είναι μία προτωπορία!

drakos